Financiering onderwijs moet helemaal anders

In het broodnodige debat over de financiering van ons onderwijs gaat de aandacht naar het aantal leerlingen per richting en meer innovatieve richtingen. De kern van het debat blijft onaangeroerd. Welke andere financieringsmodellen zijn voorhanden om ons onderwijs klaar te stomen voor de 21ste eeuw?

Financiering is een krachtig beleidsinstrument. Een trigger om het gedrag van de ontvanger te stimuleren en in een bepaalde richting te sturen. Het Vlaamse onderwijs kent een aanbiedersgerichte financiering. Een school krijgt subsidies voor het aanbieden van een volledig leertraject voor één leerling. De vraag is welk gedrag we hiermee stimuleren. Scholen hebben geen enkele stimulans om richtingen aan te bieden die gevraagd worden op de arbeidsmarkt. Zo stelt een Voka-paper dat de huidige financiering zelfs het aanbieden van STEM-richtingen (science, technology, engineering en mathematics) ontraadt.

De stimulans voor opleidingen van de toekomst wordt dus afgeremd. Dat is tragisch nieuws, gezien de snelheid waarmee jobs de komende jaren veranderen en het belang dat leren (en vooral blijven leren) krijgt voor het op peil houden van onze kenniseconomie. Blijven we streven naar eenheidsworst en het afleveren van leerlingen die allemaal hetzelfde papiertje en pakketje kennis op zak hebben? Of mogen we wat ambitieuzer zijn?

Het buitenland vindt dat het anders kan. In 2017 werd in het Verenigd Koninkrijk de apprenticeships levy ingevoerd. Dat is een financiering waaraan bedrijven en overheid bijdragen in functie van competenties die nodig zijn. Met deze financiering kunnen leertrajecten in bedrijven georganiseerd worden. Bedrijven zetten die in om opleidingsverstrekkers een algemene vorming te laten aanbieden die parallel loopt aan het traject in bedrijven. In de praktijk komen de leerlingen zelfs amper op de schoolbanken omdat een groot deel van de algemene vorming via online modules wordt aangeboden. Door deze vraaggerichte financiering zitten bedrijven in de driver’s seat.

Voka riep ook op tot rationalisatie van het aanbod. Veel leerlingen en ouders weten dat in een straal van 5 kilometer verschillende scholen exact dezelfde richting aanbieden. Rationalisatie in het aanbod van opleidingen kan gemakkelijk gerealiseerd worden door een componentenfinanciering. Waarom moet één aanbieder alle financiering krijgen voor een volledig traject? Een ideaal leertraject bestaat uit diverse onderdelen: klassieke hoorcolleges, modules met e-learning, projectwerk, maar ook steeds vaker een component werkplekleren. Waarom niet de financiering zo opzetten dat elke aanbieder gefinancierd kan worden voor het deel van het traject waarin die gespecialiseerd is? Het voordeel zit niet enkel in de rationalisering van het aanbod, het stelt ook de lerende opnieuw centraal.

Vickie Dekocker is verantwoordelijke innovatie bij Syntra Vlaanderen. Auteur van Leren duaal leren (2018). Schrijft in eigen naam.