Aantal leefloners stijgt met bijna 40% op tien jaar tijd: gemeenten en OCMW’s willen gezamenlijk actieplan tegen armoede.

Het aantal mensen dat van het OCMW maandelijks een (equivalent) leefloon krijgt, is in Vlaanderen op tien jaar tijd met bijna 40% toegenomen, van 30.064 in 2008 tot naar schatting 41.343 in 2018 (bron: POD MI[1]). Deze stijging is enorm. Daarom roept de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG vzw) de nieuwe lokale besturen en de Vlaamse en federale overheid op om armoede samen aan te pakken zodat niemand nog in armoede leeft tegen het einde van de komende legislatuur (2024).

Armoede en sociale uitsluiting

Wie arm is, heeft vaak pech op alle fronten: geen of te weinig werk, een laag inkomen, slechte huisvesting, slechte gezondheid, kinderen met te weinig kansen, minder deelname aan cultuur, sport… De voorbije tien jaar kwamen er In Vlaanderen meer dan 10.000 leefloners bij, een belangrijke indicatie voor armoede. Meer dan 30% is jonger dan 25 jaar, een derde van deze jongeren studeert nog. De algemene stijging heeft meerdere oorzaken: de financieel-economische crisis, wijzigingen in de werkloosheidsreglementering, de vluchtelingencrisis, minder vlotte doorstroming naar werk, meer studenten met leefloon… Een leefloon volstaat doorgaans niet om basiskosten als huur en energie te betalen, zeker voor wie aangewezen is op de private huurmarkt. Zo krijgt een alleenstaande 910 euro per maand, een gezin 1.254 euro. Ook met de kinderbijslag erbij, zitten ze onder de Europese armoedegrens.

Alle overheden: neuzen in dezelfde richting

Geen enkele overheid heeft alle troeven zelf in handen om armoede uit te roeien. De federale overheid is bijvoorbeeld bevoegd voor inkomensbeleid, de Vlaamse voor wonen en kinderopvang en lokaal moet men een sterk lokaal sociaal beleid voeren. Opdat niemand tegen het einde van de volgende legislatuur (2024) nog in armoede leeft, wil de VVSG dat de federale overheid, de deelstaten en de lokale besturen samen een strategie uitwerken op alle vlakken (inkomen, werk, wonen, onderwijs, gezondheid,…). ‘Iedereen moet zich samen engageren tot concrete acties die samensporen, tussentijds worden opgevolgd én er moeten voldoende budgetten voor zijn. De cijfers zijn duidelijk: het moet gedaan zijn met praten zonder concrete engagementen. De komende zes jaar vallen de gemeentelijke, de Vlaamse en federale legislatuur bijna volledig samen, dit is een opportuniteit die we samen moeten grijpen,’ luidt het bij de VVSG.

Concrete actie

Zo wil de VVSG dat de federale overheid werk maakt van het optrekken van de laagste sociale zekerheidsuitkeringen tot de Europese armoedegrens. Werken moet wel aantrekkelijker zijn dan een uitkering. Dat voornemen stond ook al in het federaal regeerakkoord van 2014.Ook de laagste netto-lonen moeten omhoog. Vlaanderen moet dan weer zwaar inzetten op betaalbaar wonen: meer sociale huisvesting, meer ondersteuning voor de private huurmarkt. ‘Alles begint met een veilig dak boven je hoofd; dan krijgen mensen de ruimte om een job te zoeken, een opleiding te volgen, kunnen kinderen huiswerk maken en spelen…’.Ook OCMW’s en gemeenten kunnen heel wat doen, dat toont de praktijk ook aan. ‘Kortrijk maakte eerder een breed gedragen actieplan tegen armoede waarbij iedereen verantwoordelijkheid droeg, er een budget was en een schepen de coördinatie deed; Dilbeek zet samen met 30 partnerorganisaties zwaar in op kinderarmoede; In Menen werkt men nauw samen met bedrijven om cliënten aan het werk te zetten; Leuven zet extra in op lessen Nederlands en vooropleidingen; Beerse investeerde in een armoedecoördinator en een ervaringsdeskundige die op zoek gaat naar jongeren en gezinnen in armoede. Gent deed grote inspanningen om iedereen zijn rechten te laten verwerven...

Ieder lokaal bestuur doet vandaag inspanningen, maar voor de nieuwe lokale besturen die in januari 2019 aantreden moet armoedebestrijding nog meer een speerpunt zijn. Gemeenten en OCMW’s zijn perfect geplaatst om sociale problemen aan te pakken. Ze willen niet wachten tot mensen komen aankloppen en hun problemen niet te overzien zijn, maar willen actief op zoek gaan naar hen.‘Mensen een gepaste begeleiding bieden zodat ze opnieuw op eigen benen kunnen staan, is de essentie van wat de OCMW’s doen; bij deze opdracht moeten de centrale overheden hen wel beter ondersteunen,’ aldus de VVSG.

Meer info: Nathalie Debast, Persverantwoordelijke VVSG, 0497/31.80.77

[1] Leefloon + equivalent leefloon. In december 2016 besliste de federale overheid de subsidiair beschermden (vluchtelingen met een tijdelijk statuut) bij het leefloon op te nemen, voordien kregen zij een equivalent leefloon; beide groepen worden daarom best samengeteld.