Lýðheilsuvettvangurinn vill draga úr heilsufarsmun íbúa á Norðurlöndunum

Þegar hinn nýi norræni lýðheilsuvettvangur hélt fyrsta fund sinn dagana 17.–18. nóvember í Helsinki voru geðheilsa, kannabis, tóbak og breyttar drykkjuvenjur helstu umfjöllunarefni fundarins. Norræna velferðarmiðstöðin sér um skrifstofuhald fyrir lýðheilsuvettvanginn.

– Þörf er á öflugra norrænu samstarfi sem snýr að bættri lýðheilsu á Norðurlöndunum. Þótt heilsa okkar sé góð í alþjóðlegu samhengi er munur á heilsufari hjá Norðurlandabúum samt sem áður mikill, segir Nina Rehn-Mendoza, verkefnisstjóri.

Eitt verkefna lýðheilsuvettvangsins er að leggja verkefni á sviði lýðheilsu fyrir embættismannanefnd Norrænu ráðherranefndarinnar um félags- og heilbrigðismál. Eitt af fyrstu verkefnunum, sem sett verður af stað í byrjun næsta árs, fjallar um tóbak, nánar tiltekið um það hvernig hægt er að venja sig af reykingum, um reyklausa staði og um bragðefni í tóbaki.

– Á Norðurlöndunum er barist gegn tóbaksreykingum og þar er m.a. stefnt að því að banna reykingar á tilteknum opinberum stöðum. Við viljum safna saman jákvæðri reynslu af þessu norræna samstarfi og deila því með fleirum. Auk þessa ætlum við að láta greina hvaða áhrif bragðefni í munntóbaki og rafsígarettum hafa á ungt fólk sem notar þessar vörur, bætir Rehn-Mendoza við.

Bætt geðheilsa ungmenna

Lýðheilsuvettvangurinn ákvað á fundinum að leggja þrjú önnur verkefni fyrir embættismannanefndina. Verkefnin hafa með geðheilsu nemenda, kannabismálefni og breyttar drykkjuvenjur að gera.

Að sögn Rehn-Mendoza er þörf á aukinni þekkingu á því hvernig börn og ungmenni geta bætt geðheilsu sína á Norðurlöndunum.

– Eitt vandamálið er að viðhorfskannanir um geðheilsu nemenda innihalda ekki spurningar sem ná til vellíðunar þeirra. Okkar verkefni er að þróa nýtt norrænt verkfæri sem nær vel utan um það hvernig við leggjum mat á góða geðheilsu – til að geta komið auga á þá þætti sem bæta geðheilsuna, segir Rehn-Mendoza.

Í lýsingu á kannabisverkefninu er áhersla lögð á upplýsingaþörfina.

– Ólíkar áherslur eru ríkjandi á vettvangi stjórnmálanna á Norðurlöndunum hvað varðar eiturlyf. Til að við getum nýtt okkur reynslu á milli landa verður að kortleggja þessar ólíku áherslur. Mikilvægar spurningar sem þarf að svara eru m.a. hvernig neyslumynstrin eru, hver opinber stefna er gagnvart kannabisefnum og hvernig tekið er á kannabistengdum vandamálum á Norðurlöndunum, segir Rehn-Mendoza.

Hvers vegna drekka hinir yngri minna og hinir eldri meira?

Markmiðið með þriðja verkefninu er m.a. að rannsaka sambandið á milli stefnu stjórnvalda í áfengismálum og áfengisneyslu á Norðurlöndunum.

– Yngra fólkið drekkur sífellt minna á meðan eldri aldurshóparnir drekka meira í takt við fyrri kynslóðir. Verkefninu er ætlað að skoða nánar hvers vegna yngra fólk drekkur minna og kanna t.d. hvort samband er á milli þessa neyslusamdráttar og strangrar löggjafar. Auk þess verður í verkefninu rannsakað hver tengingin er á milli aukins aðgengis að áfengi og aukinnar áfengisneyslu hjá eldri kynslóðunum, segir Rehn-Mendoza.

Í apríl 2016 ákvað Norræna ráðherranefndin að setja á fót norrænan lýðheilsuvettvang fyrir árin 2016-2018. Þessi ákvörðun byggir á tilmælum í skýrslu ráðherranefndarinnar „Framtíð norræns heilbrigðissamstarfs“ (Det framtida nordiska hälsosamarbetet). Vettvanginn skipa lýðheilsusérfræðingar frá ráðuneytum Norðurlandanna, Færeyja, Grænlands og Álandseyja.

Nánari upplýsingar: verkefnisstjóri og aðstoðarforstjóri Nina Rehn-Mendoza, netfang: nina.rehn-mendoza(hjá)nordicwelfare.org, sími: +46 73 535 80 92