Regiojournalistiek en lokaal beleid: sociale media zegen en vloek

Eerste onderzoek in Vlaanderen legt pijnpunten bloot 

Regiojournalistiek is voor beleidsmakers en journalisten van groot belang. Toch staan ze kritisch over de evolutie ervan: het belang van klikcijfers neemt toe en er is minder tijd voor check en dubbelcheck. Sociale media verhogen de druk op de regionale journalistiek. Dat blijkt uit het onderzoek dat de opleiding journalistiek van de Erasmushogeschool Brussel, de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) en het Kenniscentrum Vlaamse Steden samen verrichtten. Het is de eerste keer dat zo een onderzoek in Vlaanderen gebeurt.

Net voldoende dekking

Iets meer dan de helft van de lokale beleidsmakers vindt dat haar of zijn gemeente voldoende aan bod komt in de regiopers. Een vierde vindt van niet, voor de kleinere gemeenten (minder dan 15.000 inwoners) is dat zelfs 4 op 10. Het brengen van nieuws uit kleinere gemeenten is dus een aandachtspunt. Toch slaagt Vlaanderen erin om een brede waaier aan onafhankelijke regiojournalistiek te behouden. ‘Iedere gemeente heeft zijn eigen praktijken en visie. Hoe meer lokaal nieuws er wordt gebracht uit de verschillende gemeenten groot en klein, hoe meer we ook de verscheidenheid in Vlaanderen naar boven kunnen brengen. Die informatie is interessant voor gemeenten onderling, maar ook om Vlaams of federaal beleid op te enten,’ aldus Wim Dries, voorzitter van de VVSG.

Copy paste journalistiek en klikcijfers

Zowel regiojournalisten als beleidsmakers vinden dat het te vaak gaat om een overname van kant-en-klare kopij - met soms nog een telefoontje voor een stukje extra informatie of een quote – eerder dan kritische, uitgediepte journalistiek. Ook het selecteren van onderwerpen houdt steeds meer rekening met klikcijfers. Ruim 4 op de 5 beleidsmakers geven aan dat regionieuws almaar sensationeler wordt. Ook het checken van informatie kan beter. De helft van de beleidsmakers is hierover ontevreden. 4 op 10 is ontevreden over de accuraatheid.

De meeste regiojournalisten voor kranten werken freelance en worden betaald om een bepaalde kwantiteit aan items te leveren. Door tijdsgebrek en de druk van klikcijfers krijgen complexe dossiers zoals milieueffectenrapporten, budgetten voor investeringen of beleidsprioriteiten minder aandacht. Een spijtige vaststelling, aldus Herwig Reynaert, professor politieke wetenschappen aan de UGent: ‘Berichtgeving over lokale thema’s is zeer belangrijk voor de lokale democratie. Hoe beter burgers geïnformeerd zijn, hoe meer ze ook zelf zullen willen participeren aan het lokale beleid. Daarom moet regionieuws naast de leuke dingen ook de minder verteerbare dossiers brengen, op een onafhankelijke en kritische wijze.’

De rol van sociale media is dubbel

Voor beleidsmakers vormen sociale media een dankbaar eigen kanaal. 9 op 10 zet die vooral in om burgers te informeren over hun beleid, 7 op 10 om een onderwerp zelf in de media te zetten, de helft om tegenwicht te bieden aan lokale media.

Voor de journalist zijn ze een dankbare bron voor nieuws al leeft hier ook de bezorgdheid om de eigen broodwinning, de vrees voor politieke propaganda en de stijgende macht van politici door de rechtstreekse lijn met burgers. 'Met sociale media als eigen zendkanaal lijkt het overwicht in deze dans naar beleidsmakers over te hellen. Evoluties binnen de media zetten het economische verdienmodel van de regiojournalistiek onder druk, wat zich voor regiojournalisten vertaalt in beperkte tijd om artikels uit te werken. Sociale media, ook van allerlei burgers, fungeren bovendien als een ‘vijfde macht’. Het belang van sterke, onafhankelijke en onpartijdige media voor lokale democratie wordt er niet minder om,' stelt Ria Goris, onderzoeker aan de Erasmushogeschool Brussel.

Over het onderzoek

Onderzoeker Ria Goris van de Erasmushogeschool Brussel ondervroeg samen met laatstejaarsstudenten journalistiek 27 burgemeesters of schepenen en 26 regiojournalisten van de grote krantengroepen in centrumsteden. Samen met VVSG lanceerde ze ook online enquêtes waaraan respectievelijk 139 lokale journalisten en 201 burgemeesters en schepenen deelnamen.

Lees hier het volledige onderzoeksrapport. 

In bijlage het artikel over het onderzoek dat verschijnt in het VVSG-magazine Lokaal van september 2020.

Meer informatie:

Ria Goris, onderzoeker Erasmushogeschool Brussel, Ria.Goris@ehb.be, 0497/ 89 75 22

Nathalie Debast, persverantwoordelijke VVSG, 0497/31.80.77