Agoria vraagt eenheidsmarkt voor circulaire economie

De Europese Commissie heeft een actieplan voorgesteld om de circulaire economie verder vorm te geven. Dit is een onderdeel van de Europese 'Green Deal' en omvat talrijke maatregelen die nog verder uitgewerkt moeten worden. Agoria is alvast positief dat er eindelijk werk wordt gemaakt van een Europese eenheidsmarkt voor de circulaire economie en dat een aantal barrières worden aangepakt.

Agoria is er meer dan ooit van overtuigd dat de concepten van de circulaire economie een troef bieden voor bedrijven uit de technologische industrie om een positieve bijdrage te leveren aan de maatschappij en de klimaatuitdaging. De talrijke voorbeelden van technologische frontrunner bedrijven tonen aan dat de circulaire economie waarde creëert. Onze bedrijven zetten in op recyclage, herproductie, nieuwe verdienmodellen en digitale technologie om de levensduur van materialen en producten in de maatschappij te verlengen. Wij zijn dan ook verheugd met het uitgebreid pakket van toekomstige maatregelen. De tijd is gekomen om de circulaire economie een versnelling hoger te schakelen en eindelijk de Europese eenheidsmarkt voor de circulaire economie te creëren en barrières weg te werken.

De creatie van een Europese eenheidsmarkt voor circulaire economie

Het vastleggen van producteisen voor circulariteit, zoals levensduur, hergebruik, repareer- en recycleerbaarheid, enz. dient voor Agoria op Europees niveau te gebeuren omdat lokale initiatieven de markt volledig versnipperen. Ook een correcte wetenschappelijke onderbouwing is essentieel.

Zo wordt het opmaken van een elektronisch productpaspoort naar voren geschoven als dé oplossing om de circulariteit van producten te vergroten. Agoria stelt zich echter wel de vraag of dit echt een antwoord zal bieden op de huidige uitdagingen. Al te vaak zien we immers goed bedoelde initiatieven, zoals de databank van zeer zorgwekkende stoffen, afglijden tot een bijkomende administratieve last voor onze leden. Bij de inzameling en ontmanteling van producten is het immers momenteel onmogelijk om elk apparaat afzonderlijk te verwerken, waardoor de informatie in dergelijke databanken volgens Agoria niet gebruikt zal worden om de recyclage te verbeteren. Het is dan ook essentieel om eerst een goede analyse door te voeren over welke informatie concreet nodig is om de circulariteit te verhogen, en pas dan direct de focus te leggen op het praktisch uitwerken van een elektronisch productpaspoort. Onze studie ‘Circular Bytes’ toonde duidelijk aan dat het over veel meer gaat dan enkel productinformatie. Ook de staat, de locatie, de wijze van gebruik en tal van andere elementen zijn belangrijk om de circulariteit van producten te verhogen.

Ook met betrekking tot recyclage dient dringend werk gemaakt te worden van de creatie van een Europese eenheidsmarkt. Zo zijn er nog steeds talrijke interpretatieverschillen tussen lidstaten over wat 'een afvalstof', 'een bijproduct' of 'een einde afval', of over de al dan niet 'gevaarlijkheid van een afvalstof' is. Deze interpretatieverschillen bemoeilijken het vrij verkeer van afvalstoffen voor hoogwaardige recyclage tussen lidstaten. Er zijn heel wat gevallen waar deze interpretatieverschillen geleid hebben tot het niet recycleren van waardevolle stoffen omdat deze door een lidstaat geblokkeerd werden. Soms werden deze stromen zelfs gestort, waardoor de waardevolle, kritieke materialen alsnog verloren gaan.

Los eindelijk de barrières voor de circulaire economie op

Talrijke analyses zijn reeds doorgevoerd, zowel op nationaal als op Europees vlak, om de barrières van de circulaire economie in kaart te brengen. Het wordt dringend tijd dat deze barrières nu opgelost worden. Zo is duidelijk gebleken dat de regelgeving voor het grensoverschrijdend transport administratief verstikkend werkt en hoogwaardige recyclage in de weg staat. Indien het maanden duurt om een vergunning voor transport te bekomen, verdwijnt deze afvalstroom maar al te vaak in een laagwaardig, vaak grijs, recyclagecircuit. Miljoenen tonnen afval, tot zelfs afgedankte elektronica, worden uitgevoerd, soms zelfs illegaal, en komen niet altijd terecht in een hoogwaardige recyclage.

Daarom moet dringend een certificatiesysteem opgezet worden om hoogwaardige recyclagefaciliteiten sluitend te identificeren en hieraan een aangepast transportregime te koppelen dat de toevoer naar hoogwaardige recyclage ondersteunt eerder dan verstikt. Tegelijkertijd moet er eindelijk werk gemaakt worden van voldoende middelen voor een gerichte handhaving om illegale en minderwaardige recyclage aan te pakken.

Ook een goede risicogebaseerde oplossing voor de recyclage van gevaarlijke stoffen onder REACH is cruciaal voor de circulaire economie en duurzame technologie. Het effect van het blind verbieden van zeer zorgwekkende stoffen in recyclage kan desastreuze gevolgen hebben voor de hoogwaardige recyclage van kritieke materialen in België die onontbeerlijk zijn voor bepaalde groene technologieën. Indien Europa enkel inzet op substitutie, missen we kansen om via veilige recyclage van deze materialen onafhankelijker te worden van de invoer van steeds schaarser wordende primaire grondstoffen.

De technologische industrie is klaar voor de volgende stap in de circulaire economie. Onze resultaten in de verwerking van afgedankte elektrische en elektronische apparaten en onze sterke positie in de recyclage van kritieke materialen zijn overduidelijk. Minder bekend maar even belangrijk zijn de talrijke voorbeelden van onze leden om de levensduur van producten te verlengen door herproductie tot zelfs nieuwe verdienmodellen gebaseerd op het kopen van een functionaliteit eerder dan een product. Deze bewijzen dat de circulaire economie tal van opportuniteiten biedt. Agoria roept dan ook onze overheden op om samen de kansen nog beter te grijpen om onze koplopersrol te bestendigen op Europees vlak.