Burgemeesters en schepenen moeten vooral integer en creatief zijn

Wie straks zijn stemplicht gaat vervullen, denkt best goed na vooraleer hij of zij het bolletje inkleurt. ‘Gewoon’ stemmen op de meest sympathieke is niet voldoende. Burgemeesters en schepenen hebben een moeilijke job. Er wordt heel veel van hen verwacht. Meer dan ooit moeten ze integer, authentiek en creatief zijn. Het zijn doeners, denkers, en teamspelers. Dat blijkt uit een nieuwe model dat consultingbureau Korn Ferry in samenwerking met de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) opstelde. Het model kan ook dienen voor de samenstelling van het College van Burgemeester en Schepenen.

Nieuwe trends, nieuw model

Het model kwam tot stand op basis van gesprekken met lokale politici en leidinggevenden (algemeen directeur en financieel directeur) van centrumsteden en kleinere gemeenten. Het eerdere model van HayGroup (voorloper Korn Ferry) uit 2006 was aan vernieuwing toe. De maatschappelijke context waarin aan politiek wordt gedaan is enorm gewijzigd: denk maar aan de opkomst van sociale media en de burgers die meer en meer van zich laten horen. Logisch dat dit zich uit in nieuwe kwaliteiten, zoals creativiteit, authenticiteit en integriteit.

Creativiteit en vernieuwing

Een lokaal bestuurder analyseert de situatie vanuit alle hoeken en ontwikkelt vervolgens een beleid dat inspeelt op de behoeften of problemen die moeten opgelost worden. Hij of zij heeft ook de gedrevenheid en gebetenheid om tot echte resultaten te komen. Besturen gaat vandaag hand in hand met creativiteit en nieuwe manieren van denken en doen. ‘De maatschappij is erg complex geworden, gemeenten worden bedolven onder stapels ingewikkelde wetgeving. Binnen dat strenge kader moeten lokale politici toch de ruimte en bewegingskracht vinden om zaken te realiseren,’ schetst Mieck Vos, algemeen directeur van de VVSG. Die creativiteit is ook de perfecte bodem voor nieuwe praktijken: technologie inzetten om kinderen naar school te laten fietsen, crowdsourcing voor zonnepanelen om energiewinsten te boeken, lokale voedselstrategieën ontwikkelen om de korte keten te realiseren, jonge starters ondersteunen in samenwerking met grote bedrijven en onderwijspartners om extra tewerkstelling te creëren…

Integriteit en draagvlak

Burgemeesters en schepenen moeten meesters zijn in het creëren van draagvlak en ze voelen aan wat er bij de mensen in de gemeente én daarbuiten leeft. Ze spreken de taal van hun volk en informeren hen. Ze luisteren ook oprecht naar wat burgers zeggen. ‘Ze hebben de moed om plannen bij te sturen -soms zelfs stop te zetten- en de plicht om plannen toe te lichten en te toetsen; ze beseffen dat een plan niet vanaf het eerste ontwerp gebetonneerd hoeft te zijn, wel integendeel.

Ze netwerken niet enkel binnen de gemeente maar ook met andere overheden. Een burgemeester moet meer dan wie ook boven partijpolitieke kleur uitsteken en het team leiden.

Zelfreflectie en zelfkennis zijn belangrijk om authentiek en geloofwaardig over te komen en zelfs geen schijn van belangenbehartiging of zelfbediening op te wekken. Reputatie of vertrouwen komt te voet en gaat te paard. Mensen hebben recht op integere bestuurders.

Ze moeten ook voldoende kunnen relativeren. ‘Ook lokale beleidsmensen zitten in een tijdperk waar de klagers het hardst roepen op social media. Een schunnige post op facebook mag hen niet uit hun lood slaan, ze gaan het gesprek aan met misnoegde inwoners,’ stelt Vos.

Bestuursakkoord realiseren

Na de gemeenteraadsverkiezingen maken de meerderheidspartijen in iedere gemeente een bestuursakkoord met hun plannen voor de komende legislatuur. Bedoeling is om dit samen te realiseren, als een team. ‘Politiek bestuur is zoals een ploegentijdrit in het wielrennen. Je zorgt ervoor dat je samen over de meet komt; sprinten is geen optie,’ zegt Vos. Daarom is het belangrijk om te weten welk vlees men in de kuip heeft. Burgemeesters en schepenen zijn doeners en ze willen in zes jaar een burger tevreden maken met zijn resultaten. ‘Het moeten geen kopies zijn van mekaar, maar ze moeten mekaar aanvullen zodat de basiskwaliteiten van bestuurders in het schepencollege aanwezig zijn en ze tot resultaten komen,’ aldus Vos.

En op het einde haalt de populairste het?

Voorkeursstemmen vormen voor politici de belangrijkste factor om na de verkiezingen de mandaten te verdelen. Dit principe wordt niet in vraag gesteld. Het kan politici wel laten nadenken bij het vormen van een bestuursploeg: waar liggen onze krachten, waar liggen onze sterktes, individueel en op niveau van het schepencollege? Het helpt ze groeien in hun ambities.

Het model zet mensen ook aan tot nadenken vooraleer ze hun stem uitbrengen. Wie de politiek links laat liggen, wordt misschien toch wakker geschud door het belang van zijn keuze; geïnteresseerden kunnen het model dan weer gebruiken om hun keuze verder door te denken. ‘Het is niet fout om te stemmen op de persoon die ervoor gezorgd heeft dat de stoeptegel voor je deur terug recht ligt, maar je mag nog zoveel meer verwachten van lokale politici. Gemeentebesturen staan voor grote uitdagingen, de bestuurders van morgen zullen antwoorden moeten vinden. Daarom is het goed om even stil te staan bij wat men nu precies verwacht van zijn burgemeester en schepenen,’ besluit Vos.

Het rapport verschijnt eerstdaags op www.vvsg.be. Lees ook de bijdrage in Lokaal oktober 2018.