Lokale besturen willen duurzaamheidspact rond klimaat en sociale samenhang

Gemeenten en steden kunnen heel wat doen, lokaal is maatwerk mogelijk en het is daar dat je burgers actief kan betrekken. Echte vooruitgang zal er echter pas komen door een gezamenlijke aanpak met de Vlaamse en federale overheid. Daarom pleit de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) voor een duurzaamheidspact voor klimaat en sociale samenhang tussen de lokale, Vlaamse en federale overheden. Het pact mag niet enkel over klimaatacties gaan. Het garanderen van een menswaardig bestaan voor iedereen hoort er ook in thuis. Op de VVSG-Klimaatdag van 3 mei doen burgemeesters en schepenen een concrete aanzet.

Burgers willen echt meewerken

Burgers willen meer en meer een rol spelen, ook heel wat jongeren vragen om actie. Steden en gemeenten spelen steeds meer in op die hulpbereidheid. Zo tekenden in Kortrijk meer dan 3000 burgers in op een aanpak om samen met de stad de lokale biodiversiteit te versterken. ‘Op dit ogenblik maken de nieuw verkozen burgemeesters en schepenen hun meerjarenplan op voor de komende 6 jaar. Veel gemeenten en steden nodigen hun inwoners uit om het beleid in hun wijken en straten mee vorm te geven. Zo creëer je pas echt duurzame effecten. De Vlaamse overheid kan zoiets niet op haar eentje; ook het Oosterweeldossier raakte pas opgelost toen Vlaanderen de stad Antwerpen en de lokale burgerorganisaties mee aan boord nam, ’ stelt Mieck Vos, algemeen directeur van de VVSG. We evolueren van participatie naar medesturing door burgers en jongeren. De VVSG roept haar leden op om zeker ook de jongeren goed te horen bij de opmaak van de meerjarenplannen.

Succes zit bij lokale besturen, maar centrale hefbomen zijn nodig

De drie beleidsniveaus moeten samen een klimaatbeleid en een beleid van sociale samenhang voeren. Eeklo is daarvan een lichtend voorbeeld. Een heldere lokale beleidsvisie en een aangehouden inzet op burgerbetrokkenheid zorgen ervoor dat men zal voorzien in de eigen elektriciteitsbehoefte. Voor de verwarming van huizen bouwen ze er een warmtenet uit. De VVSG gelooft dat nog veel meer mogelijk is, als ook de andere overheden bijsturen. ‘Er zijn nu nog te veel Vlaamse en federale wetten die het lokale initiatief fnuiken. We willen meer Vlaamse en federale hefbomen op fiscaal en wetgevend vlak, dit kan gemeenten vleugels geven,’ aldus VVSG-voorzitter Wim Dries. Zolang federale en/of Vlaamse wetgeving en fiscaliteit individueel fossiel autogebruik in de hand werkt, is het lokaal vechten tegen de bierkaai om meer mensen te laten kiezen voor een duurzamere mobiliteit, luidt het. Op dit moment is het ook niet lonend om extra veel zonnepanelen op je dak te installeren. Onbegrijpelijk volgens de VVSG. De huidige regels remmen ook de mogelijkheid van lokale besturen om te experimenteren.

Goed klimaat lukt niet in een ongelijke wereld

Een duurzame strategie voor klimaatverandering gaat volgens de VVSG niet zonder dat je ook het sociale weefsel aansterkt. Het pact moet een combinatie zijn van klimaat- en sociale maatregelen. In haar Memorandum 2019-2014 geeft de VVSG enkele voorzetten. Ze pleit onder meer voor een Opdrachthouder Sociale Cohesie die alle Vlaamse en lokale actieplannen op elkaar afstemt, en ijvert voor een verschuiving van fossiele verplaatsingen naar verplaatsingen te voet, met de fiets, het openbaar vervoer of met een elektrische (deel)auto. Ook pleit ze voor lokale warmtenetten en voor meer ruimtelijke verdichting. De laagste inkomens moeten omhoog tot de Europese armoedegrens en er moeten meer betaalbare en kwaliteitsvolle (energiezuinige) woningen komen.

Oproep naar nieuwe Vlaamse en federale regering

De gemeenten en steden engageren zich. De Vlaamse en federale beleidsploegen moeten straks mee doen. Pas dan is een echte trendbreuk mogelijk. ‘Een pact helpt ons op alle niveaus los te komen van losse projecten. De federale, Vlaamse en lokale overheden moeten ook een concreet en resultaatgericht bestuursakkoord afsluiten met een concrete strategie en duidelijke en meetbare acties en verantwoordelijkheden,’ zegt Dries. De VVSG verwijst naar de aanpak destijds van de energienormen voor nieuwe gebouwen, waarbij een heel effectief tijdspad van geleidelijke verscherping werd uitgezet. Gedeelde budgetten zijn nodig voor de uitvoering van het pact.

Voorzet op 3 mei

Op de Klimaatdag van 3 mei in Oostende presenteert de VVSG een voorstel van pact. Burgemeesters, schepenen en lokale experten brengen daar een voorzet van inhoudelijke actielijnen en werkmethode. We nodigen ook heel graag de jongeren uit om in het voortraject mee na te denken. In de visie van de VVSG moet dit pact ook een alliantie aangaan met burgerprojecten en middenveldorganisaties, bedrijven en onderwijsinstellingen.

Meer info: Nathalie Debast, VVSG-verantwoordelijke Perszaken, 0497/31.80.77