Signalen van rechts-extremisme in één op vijf gemeenten

Twee op vijf Vlaamse gemeenten (43%) vangt signalen van polarisatie* op, dat zijn verscherpte tegenstellingen tussen groepen in de lokale samenleving. In 2016 was dat nog één op vijf. Bijna de helft van de gemeenten krijgt  tekens van radicalisering**, dat aantal blijft stabiel tegenover twee jaar geleden. Eén op vijf gemeenten heeft te maken met signalen van rechts-extremisme. Dat blijkt uit een bevraging van de Vereniging van Vlaamse steden en gemeenten (VVSG) bij de gemeenten. De VVSG vraagt de Vlaamse en de federale overheid dat ze samen met de lokale besturen een samenhangend beleid voeren dat gemeenten voldoende ondersteunt om samenlevingsproblemen grondig te kunnen aanpakken. De nieuwe lokale bestuurders wacht de taak om te verzoenen waar verdeeldheid heerst.

Radicalisering niet enkel religieus geïnspireerd 

Het aantal Syriëstrijders is geminimaliseerd. Het gaat nu om andere vormen van extremisme, zoals bijvoorbeeld homofoob geweld. In één op vijf gemeenten gaat het om signalen van rechts-extremisme: het verheerlijken van extreme daden, het dragen van een hakenkruis, wapenbezit, anti-islamsentimenten, … ‘Het gaat niet zozeer om gewelddaden; de loutere aanwezigheid van dergelijke groepen in het straatbeeld creëert overlast en angst bij de bevolking,' stelt Hans Bonte, burgemeester van Vilvoorde. Voor de VVSG is het duidelijk dat het beleid aandacht moet schenken aan alle extremistische denkkaders. Ook het Coördinatieorgaan voor de dreigingsanalyse, kortweg OCAD, bevestigde dit onlangs. 

Er is ook nood aan kennisopbouw rond etnisch-culturele en religieuze thema’s. Lokale besturen plaatsen ook vaak religieuze vraagstukken onder de noemer ‘radicalisering’ al horen die eerder onder diversiteit. Denk bijvoorbeeld aan ouders die hun kinderen willen beletten om deel te nemen aan schoolse activiteiten zoals zwemmen, turnen, muzikale opvoeding...

Lokale Integrale Veiligheidscel (LIVC): nood aan duidelijke regeling rond beroepsgeheim

In de Lokale Integrale Veiligheidscel (LIVC) overleggen politie, justitie en hulpverleners samen over groepen en individuen. Vier op vijf gemeenten hebben nu een LIVC, de federale overheid maakte de oprichting ervan verplicht in iedere gemeente. Gemeenten staan achter het principe van deze multidisciplinaire aanpak maar stoten nog te vaak op problemen rond het beroepsgeheim. Het huidige juridische kader om informatie te delen zorgt nog voor te veel onduidelijkheid. Hulpverleners voelen zich hierdoor niet geroepen om informatie over hun cliënten te delen als ze niet zeker weten dat ze hun geheimhoudingsverplichting mogen loslaten. De bevraging bevestigt het probleem: gemeenten krijgen meer signalen van ongeruste burgers (14%) dan van hulpverleners zoals OCMW (7%), jeugdwerk (4%), en straathoekwerk (3%). ‘Vertrouwen tussen partners onderling is cruciaal om het LIVC zijn rol te laten spelen, daarom vragen we een waterdichte regeling,’ stelt Wim Dries, voorzitter van de VVSG.

Integrale aanpak lokale besturen

Polarisatie en radicalisering zijn zeer vaak een product van individuele ontwikkelingen en samenlevingsproblemen. ‘Er is geen reden tot paniek, maar we moeten de zaken wel correct en gepast inschatten,’ luidt het. Lokale besturen houden de vinger aan de pols, weten wat er in hun specifieke context gebeurt en willen antwoorden bieden op alle terreinen: onderwijs, sociale insluiting, integrale veiligheid, diversiteitsbeleid, werk… Lokaal moet men de toegenomen verdeeldheid onder de bevolking ombuigen tot een beleid dat iedereen insluit en kansen geeft. Daarvoor moet het beleid van de Vlaamse, de federale en de lokale overheden een samenhangend geheel vormen.  De nieuwe bestuurders wacht een belangrijke taak om te verbinden waar onverzoenlijkheid heerst. ‘Om dit te realiseren is geen fenomeenbestrijding nodig, maar wel een voldoende hoge basisfinanciering voor gemeenten om samenlevingsproblemen aan te kunnen pakken in al hun aspecten,’ besluit Dries.

Meer info: 

- Nathalie Debast, Verantwoordelijke perszaken VVSG , 0497/31.80.77

- VVSG-Politeia-pocket 'Hoe een lokale integrale veiligheidscel uitbouwen'. Deze pocket is gebaseerd op lokale praktijken en geeft meer duiding bij de mogelijkheden en repercussies bij het opstarten en verder uitwerken van een LIVC. 

* Polarisatie: De verscherping van tegenstellingen tussen groepen in de samenleving die kan resulteren in spanningen tussen deze groepen en toename van segregatie langs etnische en religieuze lijnen‘(Verwey-Jonker Instituut, 2010)

** Radicalisering: Het (actief) nastreven en/of ondersteunen van diep ingrijpende veranderingen in de samenleving, die een gevaar kunnen opleveren voor (het voorbestaan van) de democratische rechtsorde, eventueel met het hanteren van ondemocratische methodes, die afbreuk kunnen doen aan het functioneren van de democratische rechtsorde