Ukryty świat insektów - raport przygotowany przez firmę Sony we współpracy z organizacją ekologiczną Buglife

Wprowadzenie

Vanessa Amaral-Rogers, specjalistka ds. kampanii ekologicznych organizacji Buglife

Bezkręgowce odgrywają niezwykle ważną rolę w funkcjonowaniu naszej planety — bez nich ludzie i inne formy życia nie mogliby przetrwać. Stawonogi stanowią największą grupę organizmów na Ziemi. Ludzie często uważają je za szkodniki, ale te wyjątkowe stworzenia są integralną częścią ekosystemu, w którym żyjemy. Dotyczy to także naszych domów.

Raport „Ukryty świat insektów” i seria fotografii wykonana za pomocą aparatu Sony α7R II ukazują stawonogi najczęściej spotykane w naszych domach, od pająka zwanego kątnikiem domowym po złotooka zwyczajnego. Aparat Sony α7R II z obiektywem Sony do makrofotografii o ogniskowej 90 mm wraz z filtrem makro umożliwił stworzenie ostrych, wyraźnych obrazów ukazujących ukryty świat tych maleńkich stworzeń — czasami tak małych, że niewidocznych gołym okiem.

Oto lista 10 najciekawszych stawonogów, które możemy zimą spotkać w naszych domach

1.Kątnik domowy (rodzaj Tegenaria)

2.Skorek pospolity (Forficula auricularia)

3.Rusałka admirał (Vanessa atalanta)

4.Złotook zwyczajny (Chrysoperla carnea)

5.Mucha plujka (Calliphora vomitoria)

6.Mól włosienniczek (Tineola bisselliella)

7.Biedronka siedmiokropka (Coccinella septempunctata)

8.Rybik cukrowy (Lepisma saccharina)

9.Stonoga murowa Oniscus asellus)

10.Nasosznik trzęś (Pholcus phalangioides)

Aparat Sony α7R II pozwala z bardzo bliska przyjrzeć się tym niezwykłym, tak niedocenianym stworzeniom

Niesamowite makrofotografie ukazują w ogromnym powiększeniu najmniejsze stworzenia żyjące pod jednym dachem z ludźmi. Wykonanie tych zdjęć umożliwił aparat Sony α7R II o bardzo wysokiej rozdzielczości oraz obiektyw Sony do makrofotografii o ogniskowej 90 mm wraz z filtrem makro.

Dzięki zastosowanej w aparacie α7R II bezkonkurencyjnej technologii przetwornika obrazu możemy wyraźnie dostrzec szczegóły normalnie niewidoczne gołym okiem, takie jak złożona budowa skrzydeł i złociste oczy złotooka, charakterystyczne szczypce skorka, przypominający zbroję pancerzyk stonogi czywłochate odnóża samicy kątnika.

Kątnik domowy (rodzaj Tegenaria)

Jesienią wielu ludzi ma wrażenie, że ich domy są obiektem inwazji dużej ilości całkiem sporych pająków. Najczęściej to samce kątników — co prawda mieszkają one pod jednym dachem z człowiekiem przez cały rok, ale widać je właściwie tylko o tej porze roku, gdy zaczynają krążyć i myszkować po kątach w poszukiwaniu pajęczycy swoich marzeń. Kiedy samiec znajdzie już samicę, najpierw będzie jej strzegł do momentu, aż osiągnie ona dojrzałość płciową, a potem pozostanie przy niej, wielokrotnie ją zapładniając, aż do swojej śmierci.

• Samca i samicę kątnika łatwo odróżnić: samce mają mniejsze korpusy, ale dłuższe odnóża niż samice, a ich nogogłaszczki (druga para odnóży położona bezpośrednio za otworem gębowym) wyglądają jak miniaturowe ręce zakończone rękawicami bokserskimi. To właśnie te pająki najczęściej biegają po podłogach i dywanach. Najciekawsze w silnym zbliżeniu okazują się ich niezwykłe oczy i szczękoczułki. Podobnie jak wiele innych pająków, kątniki mają ośmioro oczu ułożonych w dwóch rzędach. Potężne szczękoczułki są bardzo silne — służą do chwytania i rozrywania zdobyczy.

Stonoga murowa (Oniscus asellus)

Stonoga nie jest owadem, ale skorupiakiem — biologicznie bliżej jej do krabów czy krewetek niż do jakichkolwiek stworzeń lądowych. Najczęściej można ją spotkać na dworze, pod leżącymi kłodami drewna czy w kompoście: lubią ciemne, wilgotne miejsca. Jeśli zatem ktoś chciałby poszukać stonogi w domu, powinien zacząć od łazienki. W czasie kopulacji samiec wspina się na samicę, przednimi odnóżami bębni po jej pancerzu i liże jej głowę. Samica nosi jaja w specjalnej komorze lęgowej, znajdującej się na spodzie ciała. Po wykluciu się larwy opuszczają komorę lęgową.

Stonoga wygląda, jakby jej ciało było osłonięte zbroją płytową. Pancerz zbudowany jest z chityny i dzieli się na segmenty. Taka „zbroja” doskonale chroni przed drapieżnikami — jeśli stonoga przywrze mocno do podłoża, większość jej naturalnych wrogów nie jest w stanie pokonać twardego pancerza.

Biedronka siedmiokropka (Coccinella septempunctata)

Ten uroczy chrząszcz to ulubiony owad ogrodników — pomaga w kontrolowaniu populacji mszyc. Dorosłe osobniki są aktywne nawet do połowy listopada, kiedy jednak na dworze robi się zimno, przenoszą się do domów i budynków gospodarskich, gdzie hibernują. Często zdarza się, że spędzają w ten sposób zimę w dużych grupach, aby minimalizować straty ciepła. Liczebność tego gatunku spada, jeśli więc znajdzie się gdzieś zimujące biedronki, należy pozwolić im spokojnie przeczekać chłody, aby wiosną mogły wrócić na dwór.

Żywe, z daleka widoczne barwy — w tym przypadku połączenie czerwieni i czerni — to w świecie zwierząt ostrzeżenie, że noszący je osobnik nie jest łatwym posiłkiem. Zaatakowana biedronka uwalnia poprzez stawy na odnóżach trującą hemolimfę odstraszającą napastnika. Hemolimfa zawiera alkaloidy oraz substancję o bardzo charakterystycznym zapachu — pirazynę. Kiedy drapieżnik wyczuje to charakterystyczne połączenie zapachów, wie już, że ten posiłek będzie smakował fatalnie…

Złotook zwyczajny (Chrysoperla carnea)

• Złotook, jak sama nazwa wskazuje, ma złociste oczy — a także długie czułki i dwie pary niemal przezroczystych skrzydeł, dwukrotnie dłuższych od tułowia. Cały owad mierzy około 1 cm długości. Większość złotooków jest zielona, ale zdarzają się także osobniki w nieco innych kolorach, czasami nawet intensywnie błękitne. To jedyny gatunek z rodziny złotookowatych, który hibernuje przez zimę. Kiedy na dworze spada temperatura, dorosłe owady chronią się w naszych domach w poszukiwaniu ciepła.
• Wraz ze zmianą pór roku dorosłe osobniki zmieniają także kolory: zielone lub niebieskie owady w okresie hibernacji stają się żółtobrązowe, czasami mają także czerwone plamy na tułowiu. Ich duże, złote oczy są organami złożonymi (mozaikowymi) i przypominają nieco oczy muchy. Najbardziej wrażliwe są na kolory z niebiesko-zielonej części spektrum widzialnego. Naukowcy sądzą, że pomaga im to rozpoznawać świeże, zielone liście, na których składają jaja i chronią się w ciągu dnia.

Skorek pospolity (Forficula auricularia)

Legenda (popularna niegdyś zwłaszcza wśród przedszkolaków…) głosiła, że te owady wchodzą dzieciom do uszu, wgryzając się w głąb za pomocą „szczypców” na końcu odwłoka. To nieprawda: skorki nie zasługują swoją fatalną reputację. Dla ludzi są zupełnie niegroźne. Ich samice bardzo troskliwie chronią swoje młode przed drapieżnikami i czyszczą jajka, aby nie pokryły się szkodliwą pleśnią. Do domów wchodzą zwabione światłem, podobnie jak ćmy.

W powiększeniu widać, że charakterystyczne szczypce na końcu odwłoka są naprawdę silne i ukształtowane tak, aby za ich pomocą chwytać zdobycz i bronić się przed drapieżnikami. W sytuacji zagrożenia skorek wygina tylną część ciała nad głową i prezentuje tę groźną broń. Warto jednak pamiętać, że choć szczypce wyglądają groźnie, nie stanowią żadnego zagrożenia dla człowieka: ich uścisk poczulibyśmy co najwyżej jako lekkie uszczypnięcie.

Czy wiesz, że…?

• W domach mieszkają nie tylko ludzie — także miliony stawonogów, od pająków, które biegają czasem po podłodze, do roztoczy, zwykle niewidocznych gołym okiem[i]

• Na jednej bożonarodzeniowej choince może żyć nawet 25 tys. nieszkodliwych stawonogów[ii]

• Pod jednym dachem z człowiekiem stale mieszka około 10 gatunków pająków[iii]

O organizacji Buglife

Buglife to jedyna organizacja w Europie, której celem jest ochrona bezkręgowców. Jej członkowie prowadzą aktywne działania na rzecz ratowania najmniejszych zwierząt Wielkiej Brytanii, od pszczół poprzez chrząszcze, dżdżownice, stonogi, skakuny aż po meduzy.

Technologia aparatów firmy Sony

Dzięki bezkonkurencyjnej technologii przetwornika obrazu nowy aparat Sony α7R II umożliwia robienie niezwykle ostrych i szczegółowych zdjęć. Model ten doskonale sprawdza się przy słabym oświetleniu. Stanowi też kolejne potwierdzenie, że firma Sony wyznacza obecnie standardy na rynku systemowych aparatów kompaktowych, nieustannie pracując nad innowacyjnymi rozwiązaniami. Skonstruowany specjalnie do fotografowania zbliżeń i portretów makroobiektyw Sony o ogniskowej 90 mmzapewnia wyjątkowe połączenie ostrości i miękkiego rozmycia tła, umożliwiając tworzenie ostrych i niezwykle szczegółowych zdjęć.

[i] Buglife, listopad 2015 r.

[ii] Jordal, University Museum of Bergen, 2012 r.

[iii] Buglife, listopad 2015 r.