OCMW is springplank in plaats van hangmat

Meer dan 40% van de leefloners stroomt door naar de arbeidsmarkt. Een even grote groep stroomt door naar een sociale uitkering die vaak ook leidt tot werk. De overgrote meerderheid van de leefloners die het OCMW verlaten keert niet meer terug. Dat blijkt uit recente cijfers van de POD Maatschappelijke Integratie.

Dat zijn opmerkelijke resultaten. Vaak wordt gedacht dat mensen een carrière van steunverlening bij het OCMW uitbouwen. Niets is minder waar. Dit is des te opmerkelijker omdat OCMW’s te doen hebben met de mensen die door de mazen van ons stelsel van sociale bescherming gevallen zijn. Mensen die onvoldoende gewerkt hebben om van een werkloosheidsuitkering te kunnen genieten. Mensen die laag geschoold zijn en weinig kansen op de arbeidsmarkt hebben. Mensen van vreemde origine die de taal onvoldoende machtig zijn. Mensen met heel wat andere kopzorgen zoals het vinden van een betaalbare woning, het afbetalen van schulden of gezondheidsproblemen. Mensen in een overlevingsmodus. Niet direct de mensen waar de arbeidsmarkt zit op te wachten. Meestal ook mensen die door andere instanties niet bereikt worden.

OCMW’s trachten deze mensen terug een plaats in de samenleving te geven. Toeleiden naar werk hoort daar bij. Via aangepaste trajecten op maat. Via vorming en opleiding. En als een betaalde job op de reguliere arbeidsmarkt te hoog gegrepen is via aangepast werk in de sociale economie of deelname aan maatschappelijk zinvolle activiteiten. Het OCMW fungeert als een springplank, niet als een hangmat.

Toch passen hier een paar kanttekeningen bij. Uit de cijfers van de POD Maatschappelijke Integratie blijkt ook dat het aantal leefloners alsmaar toeneemt. OCMW’s zitten aan de grens van het mogelijke om deze mensen allemaal op te vangen en te begeleiden. Als er geen extra ondersteuning komt dreigt de boot te kapseizen. Daarnaast is sinds de zesde staatshervorming het activeringsbeleid grotendeels een bevoegdheid van de gewesten. Vlaanderen zet hierop in met allerlei nieuwe maatregelen zoals de tijdelijke werkervaring en het wijk-werken. Ook mensen met een leefloon worden hierdoor gevat. De klemtoon bij al deze hervormingen ligt op een snellere doorstroom naar de reguliere arbeidsmarkt. OCMW’s weten uit hun jarenlange ervaring dat dit voor een groep van mensen niet haalbaar is, zeker niet voor die mensen die met talloze problemen op verschillende levensdomeinen (wonen, werk, inkomen, gezondheid) geconfronteerd worden. De lat alsmaar hoger leggen zal mensen die niet klaar zijn voor de arbeidsmarkt uit de activeringstrein duwen of – nog erger – in de hoek van de samenleving doen belanden. Omdat we deze mensen niet willen opgeven zijn er alternatieven nodig zoals voldoende plaatsen in de sociale economie, arbeidszorg en werk –en zorgtrajecten. De OCMW’s vragen dat Vlaanderen ook voor deze mensen zijn verantwoordelijkheid opneemt.

Piet Van Schuylenbergh
Directeur afdeling OCMW’s, Vereniging van Vlaamse Steden en gemeenten