Voka transformatie-index: goed maar niet goed genoeg

We hinken niet echt achterop wat transformatie betreft, maar in de top zit ons land toch niet. Volgens de transformatie-index die Voka heeft opgemaakt (te consulteren op www.vokatransformatie.be) staat ons land op de achtste plaats, in een internationale vergelijking met 28 EU-landen. Dat is net onder het Europees gemiddelde. Vooral op het vlak van arbeidsmarkt en onderwijs zijn er belangrijke uitdagingen. Voka roept op om werk te maken van een ingrijpende flexibilisering van onze arbeidsmarkt.

Transformatie is geen ‘buzz word’, het is realiteit. Ondernemingen, burgers en overheid staan voor grote veranderingen. De technologie verandert razendsnel en biedt ons steeds meer nieuwe mogelijkheden. Tegelijkertijd zorgt ze ervoor dat de wereld nog meer globaliseert, wat zowel opportuniteiten als risico’s creëert voor de economie. Tel daar nog bij de klimaatverandering en de grondstoffenschaarste die ervoor zorgen dat het economisch systeem steeds meer op hernieuwbare energie zal draaien en circulair wordt. Tot slot worden veel Westerse landen geconfronteerd met de stijgende kosten van de vergrijzing en een risico op een dualisering van de arbeidsmarkt.

Is België klaar voor de vele transformaties die op ons afkomen? Voka brengt dit in kaart aan de hand van een transformatie-index. Met zes keer vijf indicatoren vergelijken we de EU-lidstaten in zes transformatie-domeinen: ICT, digitale overheid, bedrijven, onderwijs, arbeidsmarkt en circulaire economie. Telkens hebben we naar vijf indicatoren gezocht die in dat domein op een goede en objectieve manier meten waar elk land staat inzake transformatie.

Het eindresultaat: België staat in de transformatie-index op een achtste plaats in het lijstje van 28. De top-3 is volledig Scandinavisch: Zweden, Denemarken en Finland. Onze noorderburen doen het met een vierde plaats uitstekend.

In twee domeinen doen we het qua transformatie slechter dan het Europees gemiddelde: onderwijs en de arbeidsmarkt. Inzake onderwijs hebben we twee belangrijke zwakke punten. Eerst en vooral, we hebben geen cultuur van levenslang leren. En toch is dat noodzakelijk als we in een technologisch snel wijzigende omgeving mensen op een productieve manier aan de slag willen houden. Ook qua leerlingen in STEM-richtingen doen we het veel minder goed dan het gemiddelde.

Ook op de arbeidsmarkt zijn er volgens Voka belangrijke uitdagingen. Zo behoort de werkgelegenheidsgraad bij oudere werknemers tot de laagste van Europa. Het aantal mensen dat in een gezin leeft waar niemand werkt – ook een indicator voor het risico op blijvende verarming en kansarmoede – is in België veel te hoog. De werkgelegenheidsgraad van mensen met weinig vaardigheden ligt bijzonder laag. Tot slot ligt ook het aantal beschikbare ICT-specialisten aan de lage kant. Waar we het op onze transformatie-arbeidsindicatoren wel goed doen, is de loonkloof tussen mannen en vrouwen. Die behoort tot de laagste van Europa.

Voka roept op om werk te maken van een diepgaande flexibilisering van de arbeidsmarkt. “We moeten de mismatch op de arbeidsmarkt consequent aanpakken”, aldus Hans Maertens, gedelegeerd bestuurder van Voka. “Er is een tekort aan technische en ICT-profielen, wat de transformatie kan bemoeilijken. We moeten dus meer technische mensen op de arbeidsmarkt krijgen, eventueel via gerichte migratie. Daarnaast moeten we risicogroepen op de arbeidsmarkt écht activeren. De werkgelegenheidsgraad bij ouderen is voor een vergrijzende samenleving veel te laag. Die moet hoger. Alleen werk zorgt voor echte opwaartse sociale mobiliteit.”

“Een plaats in de top tien is mooi, maar het mag gerust een pak ambitieuzer. Met het digitaal actieplan Digital Belgium schakelen we daarom een versnelling hoger, onder meer op het vlak van digitale vaardigheden. Via initiatieven zoals BeCentral willen we zoveel mogelijk mensen, ongeacht hun leeftijd of achtergrond, de kans geven hun digitale vaardigheden aan te scherpen. Daarnaast zet ook onze overheid zelf volop in op digitale transformatie via het ‘Digital Transformation Office’. Deze nieuwe overheidsdienst zal instaan voor het pushen van digitale innovatie bij federale overheidsdiensten zodat ze succesvol de omslag maakt naar meer en betere digitale dienstverlening.”

Alle aanbevelingen en resultaten van de transformatie index zijn terug te vinden op www.vokatransformatie.be