“Kaybedilmiş bir devrim mi?” Bangladeş’te kadın işçiler köle gibi çalıştırılıyor

İsveç tekellerinin yurtdışındaki faaliyetlerini incelemek amacıyla kurulan Swedwatch adlı kuruluş bu kez projektörlerini Bangladeş’de H&M, Levi’s, Nike, Tesco,GAP, Zara, Carrefour ve Walmart gibi markalara üretim yapan fabrikalara çevirdi. Bundan iki yıl önce ayaklanıp fabrikaları işgal eden, barikatlar kurarak  polislerle çatışan, Hükümeti asgari ücreti % 80 oranında artırmak zorunda bırakan Bangladeş’de 3,5  milyonu aşkın tekstil işçisinin çalışma ve yaşama koşullarını “Kaybedilmiş bir devrim mi?” başlıklı bir raporla kamuoyuna duyurdu.

Direnişleri sırasında onlarca arkadaşlarını polisin silahlı saldırısı sonucu yitiren tekstil işçileri asgari ücreti 1662 takadan (25 dolar) 3000 takaya (43 dolar) çıkarmayı başarmalarına rağmen hala sefalet ve yokluk içinde yaşıyor.  % 80’nini kadınların oluşturduğu tekstil işçileri haftanın altı günü, günde en az 10-12 saat çalışıyor. Ortalama ücretleri ise ayda 4000 taka civarında. Swedwatch’ın yaptığı araştırmalar işçilerin aldıkları ücretin neredeyse tamamının ev kirasına gittiğini, geçinebilmek için fazla mesai yapmak zorunda kaldıklarını gösteriyor. Köylerini, kasabalarını terkederek büyük şehirlere gelen kadınlar küçük odalarda bir arada kalıyor, akrabalarına bıraktıkları küçük çocuklarını uzun süre göremiyor.   Satın alma güçleri olmadığı için adet bezi satın alamıyor, yeterli dercedede beslenemiyor. İşçi kadınların karşı karşıya kaldıkları bir başka sorun da baskı ve cinsel taciz.

Direnenler öldürülüyor

Ataerkil değer yargıları, işçilerin hakları konusuzda bilgisizlik ve zamanlarının olmaması kadınların sendikalarda örgütlenmelerini engelleyen nedenlerden en önemlileri. Milyonlarca kadın işçiden çok küçük bir bölümü sendikalarda örgütlü. Sömürü ve adaletsizlere karşı çıkan işçiler baskı, tehdit ve cinayetlerle sindirilmek isteniyor. Geçtiğimiz ayın ortalarında işçi önderlerinden Aminul İslam’ın cesedi işkence yapılmış bir halde sokakta bulundu.

Nazma Akter 60 bin üyesi olan Joint Garment Workers adlı işçi federasyonunun Genel Başkanı. Raporun açıklaması nedeniyle Stockholm’de düzenlenen basın toplantısında yaptığı konuşmada Bangladeş’te iş kazaları ve yangınların uluslararası basında yer almasından sonra bir çok fabrikada çalışma koşullarının görece iyileştiğini, ancak işçilerin yaşam standartlarında bir değişme olmadığını söyledi.

İşçi kadınlar yaşamlarını feda ediyor

Akter uluslararası giysi tekelleri aşırı karlar elde ederlerken kadın işçilerin haklarının gaspedildiğini ve yoksulluk içinde yaşamak zorunda kaldıklarını, yeterli gıdaları alamayan işçilerin hastalandıklarını söyledikten sonra konuşmasını şöyle sürdürdü: “Avrupa’da yaşlılar, Bangladeş’te de ağır çalışma koşulları sonucu yıpranan 30-35 yaşındaki insanlar topluma yük olarak görülüyor. Kadınlar ailelerinin karınlarını doyurabilmek için yaşamlarını feda ediyorlar.”

Akter batılıların tekstil işçilerine yaklaşımını da şu cümlelerle eleştirdi: “Bir yandan işçilerin yaşam standartlarının yükseltilmesi talep edilirken, aynı zamanda ucuz giysi peşinde koşmak iki yüzlülüktür. Eğer işçilerin yaşam standartlarını iyileştirmek istiyorsanız kendinizi sıkıntı çeken işçilerin yerine koymalısınız.”

Murat Kuseyri/Stockholm